Iedereen vind zijn kind de leukste, de mooiste en de slimste. En dat zijn ze ook! Ieder kind is uniek en heeft zijn/haar kwaliteiten en talenten. Maar sommige kinderen zijn meer dan gewoon slim, ze komen tot uitzonderlijke prestaties. Ze zijn anders dan leeftijdgenootjes en kunnen hun omgeving soms verbazen. Voor ouders maar ook voor scholen is hoogbegaafdheid vaak lastig te herkennen.
Wat is hoogbegaafdheid nu eigenlijk en hoe kun je het herkennen?

Hoogbegaafdheid is meer dan intelligentie alleen. Hoogbegaafdheid is als het ware een multidimensionaal dynamisch concept, wat wil zeggen dat er meerdere factoren een rol spelen en er treedt verandering op. Een veel gebruikt model is het Meerfactorenmodel van Monks. Hij noemt daarin drie persoonsfactoren die hoogbegaafdheid bepalen, namelijk hoge capaciteiten, creativiteit en doorzettingsvermogen/motivatie, en omgevingsfactoren die hoogbegaafdheid beïnvloeden zoals school, vrienden en gezin. Doordat er veranderingen plaatsvinden in gezin, school of vrienden, kan bijvoorbeeld ook de motivatie veranderen. Vandaar het dynamische karakter van dit model.
Het gedrag dat kinderen te zien geven is niet alleen een weerslag van hun capaciteiten, maar ook van de combinatie van talent, persoonlijkheid en omgeving.

Hoe kun je hoogbegaafdheid meten?
Dit is niet op simpele wijze te meten. Dit vanwege het feit dat hoogbegaafdheid een complex gegeven is dat bestaat uit meerdere factoren. Je kunt hierbij kijken naar verschillende zaken zoals schoolprestaties, prestatietesten, intelligentietesten, testen ter aanvulling op de intelligentie maar ook de motivatie en ego-ontwikkeling, de creativiteit en de ontwikkeling, uitspraken, tekeningen en antwoorden en prestaties in niet-schoolse settings. Kortom, de vraag of een kind hoogbegaafd is, is niet zomaar te beantwoorden. Daarbij heb je ook kinderen die speciale aandacht vragen, omdat hoogbegaafdheid ook voor kan komen in combinatie met een ontwikkelingsstoornis zoals ADHD, NLD of ODD.

Enkele kenmerken die vaak voorkomen bij hoogbegaafde kinderen:

• Hoge intelligentie
• Snel van begrip
• Grote algemene interesses
• Taalvaardig
• Hoog leertempo, grote denk- en leerstappen
• Verworven kennis goed toepassen
• Goed geheugen
• Doorvrager en waarnemer
• Groot analytisch inzicht en probleemoplossend vermogen
• Creativiteit en originaliteit
• Denkt buiten reguliere kader

Wat kun je doen?
Eerder dan het label 'hoogbegaafd' te geven, is het belangrijk om de ontwikkelingsbehoefte in kaart te brengen. Wat heeft een hoogbegaafd kind nodig? Wanneer er het vermoeden is van hoogbegaafdheid, dient een onderwijsaanbod te worden afgestemd op het kind. Een aanpassing van het schoolprogramma is altijd noodzakelijk. Te denken valt aan verrijkingsprogramma's, plusklassen, versnellingsprogramma's, een aparte klas of school of speciaal onderwijs. Soms is een aangepast programma of een speciale klas op school nog niet voldoende om een hoogbegaafde leerling goed te laten functioneren en moet directe ondersteuning worden geboden aan de leerling zelf. Dit kan zowel individueel als in groepsverband, voorbeelden zijn groepsbegeleiding of individuele begeleiding met de nadruk op leerstrategieën en individuele- of groepsbegeleiding met de nadruk op het sociaal-emotioneel functioneren. Kinderen met een dubbele diagnose, zijn gebaat bij intensieve begeleiding waarbij rekening wordt gehouden met beide diagnoses. In een dergelijke situatie leidt samenwerking tussen deskundigen op verschillende gebieden tot de beste resultaten.

Nuttige adressen en tijdschriften:
Centrum voor Begaafdheidsonderzoek (CBO), Radboud Universiteit Nijmegen: psychodiagnostiek, advisering behandeling, scholing en wetenschappelijk onderzoek. www.ru.nl/its/cbo
De Stichting Leerplanontwikkeling (SLO) onderhoudt een online portaal met informatie over hoogbegaafdheid in Nederland: www.talentstimuleren.nl.
De Koepel Hoogbegaafdheid is een overkoepelende organisatie van verschillende verenigingen van ouders van hoogbegaafde kinderen: www.koepelhb.nl
Tijdschriften: Talent en Vooruit

Bron: P. Snellings en M. Zeguers: Interventies in het onderwijs  & wijleren.nl

Allereerst de vraag, wat is intelligentie eigenlijk? Hoe definiëren we die? Hier zijn verschillende theorieën over. Sommige gaan hierbij uit van de vaardigheidsfactor g. Hiermee wordt de vaardigheid bedoeld on te leren, te redeneren en problemen op te lossen. Dit kan gemeten worden met een IQ-test en is deels erfelijk bepaald, Maar ook een adequate omgeving is noodzakelijk om g tot bloei te laten komen.

Sternberg
Sternberg gaat uit van drie soorten intelligentie. Het vermogen tot praktisch probleemoplossen, verbaal vermogen en sociale competentie. Daarbij ziet hij intelligentie als de vaardigheid om succes te bereiken in het leven in termen van iemands persoonlijke norm, binnen diens sociaal-culturele context. Deze vaardigheid om succesvol te zijn hangt af van het kunnen gebruikmaken van je sterke kanten en het compenseren van zwakke kanten. Succes hangt hierbij af van de mate waarin iemand in staat is zich aan te passen aan de omgeving, zijn omgeving te veranderen of een andere omgeving uit te kiezen.

Gardner
Gardner staat voor de theorie van de meervoudige intelligentie. Volgens hem is intelligentie een biopsychologisch potentieel om informatie op verschillende manieren te verwerken. Elke intelligentie kan worden geactiveerd in een daarvoor geëigende culturele setting. Hij definieert acht soorten intelligentie: linguïstisch, logisch-mathematisch, ruimtelijk, muzikaal, lichamelijk-kinesthetisch, interpersoonlijk, intrapersoonlijk en naturalistisch.

Overlap
Over het algemeen is er een overlap te zien tussen wat wetenschappers verstaan onder intelligentie en wat leken hieronder verstaan. Vaak worden er andere termen gebruikt die op hetzelfde neerkomen zoals 'studeert hard' en 'doet zijn best' komt overeen met werkhouding en motivatie.

Is intelligentie aangeboren of niet?
Hier zijn verschillende opvattingen over, iedereen heeft hier als het ware een eigen mening over. Sommige zeggen: 'Iemands intelligentie is een stabiel en aangeboren kenmerk die het hele leven constant blijft'  en anderen zeggen; 'Intelligentie is aan te leren en met behulp van programma's en slimme trucjes te verbeteren'.  Kortom, de alom aanwezige nature-nurture discussie. Maar wat is nu wetenschappelijk bewezen? Wat is waar?

Conclusie:
Plomin en Price (2003) laten zien dat erfelijkheid een significante en substantiële rol speelt in de bepaling van intelligentie. Ongeveer 40%-60% blijkt erfelijk bepaald te zijn. De omgevingsfactoren zijn zeker van invloed, maar die invloed neemt af naarmate men ouder wordt. Je kunt dus concluderen dat er in beide opvattingen een kern van waarheid schuilt.


Bron: P. Snellings en M. Zeguers: Interventies in het onderwijs

• -          Hoofdpijn bij kinderen die jonger zijn dan 6 jaar
• -          Achterblijvende lengtegroei bij kinderen met hoofdpijn
• -          Een snelle toename van de grootte van het hoofd
• -          Problemen met lopen of praten
• -          Achteruitgang van de schoolprestaties
• -          Verandering van karakter anders dan bij leeftijdgenootjes
• -          Vaak in de ochtend moeten braken
• -          Hoofdpijn die telkens optreedt bij een bepaalde houding
• -          Hoofdpijn die van het ene op het andere moment begint als donderslag bij heldere hemel
• -          Hoofdpijn die steeds meer toeneemt in ernst en frequentie
• -          Epileptische aanvallen bij een kind met hoofdpijn

Had jij als kind last van hoofdpijnklachten? Of ervaart uw kind dit nu?

bron: kinderneurologie.eu 

Het begrip hoogsensitief, komt van het engelse High Sensitive. Een veel gebruikte afkorting is dan ook wel een HSP'tje. Van High Sensitive Person. Deze term is geïntroduceerd door de psycholoog Elaine N. Aaron. Zij noemt enkele kenmerken van een hoogsensitief kind, afkomstig uit haar boek 'Het hoogsensitieve kind'.

• Snel schrikken
• Last hebben van kleren die kriebelen, naden in sokken of kledingmerkjes tegen zijn/haar huid
• Niet van grote verrassingen houden
• Meer leren van een vriendelijke terechtwijzing dan van strenge straf
• Lijkt gedachten te kunnen lezen
• Moeilijke woorden voor zijn/haar leeftijd gebruiken
• Elk vreemd geurtje ruiken
• Een scherpzinnig gevoel voor humor hebben
• Intuïtief lijken
• Moeilijk in slaap te krijgen na een opwindende dag
• Moeite met grote veranderingen
• Zich willen verkleden als kleren nat of zanderig zijn geworden
• Veel vragen stellen
• Een perfectionist zijn
• Oog hebben voor het verdriet van anderen
• Meer van rustige spelletjes houden
• Diepzinnige, beschouwende vragen stellen
• Zeer gevoelig zijn voor pijn
• Slecht tegen een luidruchtige omgeving kunnen
• Oog hebben voor detail (iets wat van plaats is veranderd, een verandering in iemands uiterlijk e.d.)
• Eerst kijken of het veilig is alvorens ergens in te klimmen
• Beter presteren wanneer er geen vreemden bij zijn
• De dingen intensief beleven

Vermoed je dat je kind hoogsensitief is? Voor informatie, advies en begeleiding kun je terecht bij het Landelijke Informatiepunt Hoog Sensitieve Kinderen, (lihsk.nl)


Bron afbeelding: jmouders.nl, veni-vidi-vici.net

Mobieltjes en de daarbij horende social media en Whatsapp zijn niet meer weg te denken uit ons leven. Heel ons leven staat immers in dat ding. Afspraken, foto's, contacten en ga zo maar door. Wat betekent dit?